Wat is dat Belbin teamkarakterrollen?
Inleiding Belbin karakterrollen
In 1981 verschijnt een boek van de Engelse psycholoog Professor Meredith Belbin, met de titel Management Teams: why they succeed or fail. Het vertelt het verhaal van zijn elfjarige zoektocht naar een antwoord op de vraag wat het geheim is van een effectief team. Waarom heeft het ene team wel succes en het andere niet? Waarom blijkt zo vaak dat teams die zijn samengesteld uit zeer getalenteerde individuen als collectief falen, terwijl teams die met veel bescheidener kwaliteiten zijn uitgerust succes hebben? Van welke principes moet men uitgaan als men teams samenstelt, er leiding aan geeft of ze begeleidt?
Je vindt je plek binnen de organisatie….
Als we naar aanleiding van bovenstaande zin een vergelijking maken met een teamsport en je jezelf een voorstelling maakt van spelers in het veld die allemaal tegelijkertijd achter de bal aan zouden rennen, kun je opmerken dat het chaotisch overkomt. Een goed team bestaat uit spelers die hun eigen rol uitstekend vervullen en hun activiteiten beperken om geen afbreuk te doen aan de rol van anderen. Niet alle posities vereisen dezelfde vaardigheden of zelfs maar dezelfde lichamelijke kwaliteiten. Het lijkt er soms op dat niet alleen de succesvolle sporter gekenmerkt wordt doordat hij al in een vroeg stadium zijn beste positie weet te vinden, maar ook de succesvolle leidinggevende.
Je positie als leidinggevende vinden
In het bedrijfsleven is het niet gemakkelijk om je positie te vinden, dit in tegenstelling tot teamsporten, waar posities een formele naam hebben. De beroepstitels, technische vakken, en managementlagen in een formele hiërarchie zijn op zich helder en ondubbelzinnig. Maar deze titels versluieren vaak de werkelijke posities. De dynamiek van een bedrijf is vaak afhankelijk van informele systemen van karakters van de mensen die er werken. Die geven het bedrijf een eigen karakter.
Informele systemen van karakters binnen team, afdeling, organisatie, stad, regio.
De karakterrollen van jezelf en/of de ander kun je bepalen en met de verkregen informatie kun je vervolgens je voordeel doen. Karakterrollen zijn ook vast te stellen van een team of afdeling, organisatie, stad, regio of land. Soms wordt het je ook gevraagd: “wat typeert jouw afdeling?” of wordt er gezegd “dat is karakteristiek voor die of jouw afdeling”. De denktrant van klein naar groot kun je visualiseren door middel van een reeks Russische poppetjes (matroesjka of baboesjka). In Nederland is het Droste-effect ook zo’n voorbeeld van herhalingen van klein naar groot of andersom.
Inzicht in karakterbasisstructuur
Wanneer je inzicht krijgt in de karakterbasisstructuur van jezelf, de ander, het team, de afdeling enzovoort dan kun je als het ware voorspellen hoe een bedrijfsontwikkeling gaat verlopen en veel gemakkelijker ingrijpen door het niveau te herkennen, waarop het probleem of uitdaging zich bevindt.
Buitenstaanders zullen moeite hebben dit te doorzien, maar de succesvolle spelers zullen het het beste begrijpen. Ze kennen ook de posities van de andere belangrijke spelers, ze weten waar ze zich bevinden en aan wie ze in welke situatie de bal het best toe kunnen spelen.
Weten waar je de bal het best naar toe kunt spelen
Inzicht in Belbin karakterrollen kan de lamp zijn van waaruit het licht schijnt en de duisternis laten verdwijnen. Geleidelijk laat Belbin je de contouren zien van een verborgen taal en verborgen wensen, behoeften en gedragingen.
Het samenstellen van een effectief team en de juiste mensen bij elkaar zoeken, is een grote en belangrijke uitdaging. Iedereen moet individueel een optimale bijdrage leveren, maar ook effectief met de andere teamleden samenwerken. Hiervoor moeten alle teamleden een goed begrip hebben van de teamrollen. Het blijkt dat het succes van een team afhangt van de juiste mix van personen met ieders eigen rolgedrag
Functionele rollen en teamrollen
Om te kunnen begrijpen waarom sommige teams beter presteren dan anderen, moeten we een duidelijk beeld hebben van het verschil tussen de Functionele rol en de Teamrol.
De functionele rol is het werk dat iemand doet, de taak waarvoor hij is aangenomen.
Teamleden worden over het algemeen gekozen op basis van hun deskundigheid en ervaring, waarbij nauwelijks aandacht besteed wordt aan het feit of ze als persoon wel geschikt zijn voor die specifieke functie.
De teamrol wordt belangrijk zodra we met anderen gaan samenwerken. Een Teamrol is de kenmerkende wijze waarop iemand zich gedraagt, bijdraagt en zich verhoudt tot anderen.
9 verschillende teamrollen
Er zijn negen verschillende teamrollen, die samen van belang zijn.
In wat voor team de teamleden ook functioneren, de Teamrol zal zich op een bepaalde manier manifesteren.
Korte beschrijving belbinrollen
De bedrijfsman:
Praktisch, plichtsgetrouw, betrouwbaar, voorspelbaar, een doener, nuchter, ordelijk.
Zet besluiten om in concrete werkzaamheden, werkt systematisch en consciëntieus, zoekt structuur.
De plant:
Individualistisch, introvert, creatief, onorthodox, eigenzinnig.
Is vernieuwend en brengt ideeën en alternatieven in, zoekt ruimte om te kunnen fantaseren.
De brononderzoeker:
Contactgericht, spontaan, nieuwsgierig, extravert, innemend, joviaal.
Zoekt nieuwe informatie en interessante contacten, is gericht op vernieuwing en ontwikkeling.
De monitor:
Sober, niet emotioneel, analytisch, houdt overzicht, omzichtig, verstandelijk, voorzichtig.
Maakt objectieve, weloverwogen analyses, houdt van beschouwen, beschrijven en verklaren.
De vormer:
Koploper, opjager, aanjager, gedreven, dynamisch, extravert, impulsief, ongeduldig, wilskrachtig. Gericht op resultaat, zet dingen in gang om bepaald doel te bereiken, weet mensen te bewegen.
De voorzitter:
Kalm, zelfverzekerd en beheerst; extravert, positief, ruimdenkend, maar volgens de regels. Zoekt naar wilsovereenkomst in de groep, stimuleert anderen, is de natuurlijke coördinator.
De zorgdrager:
Ordelijk, nauwgezet, bezorgd, doet zijn best, heeft een hang naar perfectie en detail.
Bewaakt de kwaliteit, is gericht op eenheid en maakt zich zorgen over dingen die mis kunnen gaan.
De groepswerker:
Sociaal, mild, gevoelig, vriendelijk, meegaand.
Gericht op het creëren van sfeer, harmonie en een gevoel van gezamenlijkheid, is ondersteunend.
De specialist:
Professioneel, toegewijd, standvastig, solist
Bijdrage is vooral technische vaardigheid en gespecialiseerde kennis, kijkt weinig buiten eigen vak.
Een evenwichtig team = een effectief team
Organisaties zoeken maar al te vaak naar 'de juiste persoon voor de taak', wat die taak ook mag zijn. Ze willen iemand met de beste kwalificatie en het meeste talent. Maar individuele talenten behalen niet altijd de beste resultaten; bovendien is het vrijwel onmogelijk voor een individu om over alle benodigde kwaliteiten te beschikken. Een goed samengesteld, evenwichtig team kan echter wel alle kwaliteiten in zich bergen die nodig zijn om optimaal te presteren. De juiste mensen bij elkaar zoeken om een effectief team samen te stellen is een enorme uitdaging. Iedereen moet individueel een optimale bijdrage leveren, en als teamlid met de anderen samenwerken.
De kwaliteiten die in een effectief team vertegenwoordigd zijn, zijn:
Contactgericht
Systematisch
Motiverend
Diplomatiek
Nauwgezet
Hoe kunnen we een team samenstellen dat al deze kwaliteiten in zich bergt? Hierbij is een goed begrip van de teamrollen van belang, evenals een evenwichtige vertegenwoordiging van de teamrollen. Vanuit de kennis opgedaan in het kader van een team is dezelfde kennis te gebruiken bij analyse van jezelf, de ander, afdeling enzovoort.
Tijdens de NLP in Bedrijf
Er wordt tijdens de beroepsopleiding NLP in Bedrijf uitgebreid ingegaan op de Belbin teamkarakterrollen. Waarbij de vertaalslag naar het bedrijfsleven praktisch wordt aangeleerd. Marijn Dane is een expert in Belbin en weet het op een luchtige wijze te presenteren.